Σμάλτο και κόσμημα

Το αυθεντικό σμάλτο δεν είναι τίποτε άλλο, παρά γυαλί σε μορφή σκόνης, εξού και η ονομασία “Σμάλτα Υάλου“. Τα τελευταία χρόνια παρατηρείται μία σύγχυση μεταξύ του αυθεντικού σμάλτου (από γυαλί) και κάποιων άλλων υλικών εν ονόματι “υγρό γυαλί” ή “ψυχρό σμάλτο”. Τα δύο τελευταία στην πραγματικότητα ουδεμία σχέση έχουν με το σμάλτο και κόσμημα  αλλά πρόκειται για ατυχείς ονομασίες που έχουν δοθεί σε ρητίνες (πλαστικά).

Τι είναι το σμάλτο

Το σμάλτο είναι ένα είδος γυαλιού που περιέχει σκόνη χαλαζία, οξειδίου σιδήρου, ποτάσα και βόρακα. Αυτά τα συστατικά σχηματίζουν ένα διαφανές και άχρωμο μείγμα μετά τη θέρμανση. Η πληθώρα των χρωμάτων επιτυγχάνεται με την προσθήκη διαφορετικών οξειδίων μετάλλων ή χλωριούχων. Αφού τα υλικά θρυμματιστούν τελείως και πλυθούν με νερό, σχηματίζεται μια ενυδατωμένη πάστα η οποία εφαρμόζεται σε ένα κατάλληλο και καθαρό μέταλλο.

Αντίθετη σμάλτωση

Κάποιες φορές χρειάζεται να σμαλτωθεί η πίσω όψη του κομματιού ώστε να εμποδίσουμε το τύλιγμα του μετάλλου, αυτό ονομάζεται αντίθετη σμάλτωση.

Πλεονεκτήματα σμάλτο

Σμάλτο λοιπόν σημαίνει γυαλί, που έχει ενωθεί με το μέταλλο. Ένα υπέροχο υλικό, κατάλληλο για όσους αγαπάνε το χρώμα! Λιώνει σε θερμοκρασίες που κυμαίνονται από 700 βαθμούς κελσίου έως  980  περίπου και είτε ψήνεται σε καμίνι, είτε θερμαίνεται με φωτιά. Ενώνεται με το μέταλλο μέσω της τήξης των συστατικών του, λόγω της υψηλής θερμοκρασίας. Έχει ποιότητα και αντοχή στον χρόνο και τις καιρικές συνθήκες και χρησιμοποιείται στο κόσμημα από πολύ παλιά.

Η  τέχνη του σμάλτο  συμπληρώνει  και διακοσμεί  τα έργα  της  χρυσοχοΐας, της αργυροχοΐας  και άλλων διακοσμητικών εφαρμογών. Η χάρη της διακόσμησης κοσμημάτων με ζωηρά χρώματα υπήρχε από πάντα και η χρήση του γυαλιού δημιούργησε χρώματα. Το  σμάλτο  δεν ομορφαίνει  μόνο  αλλά  εξευγενίζει και προφυλάσσει συγχρόνως το  κάθε τι που θα καλύψει. Η θέση του σμάλτου είναι μέσα στο φως,  γιατi  έτσι μόνο αναδεικνύονται τα θαυμάσια χρώματα και  η λάμψη τους.

Είδη τεχνικών Σμάλτου

• Περίκλειστο Σμάλτο

Είναι μια τεχνική στην οποία επίπεδα σύρματα τοποθετούνται βάση ενός μοτίβου σε μια μεταλλική βάση. Αυτά τα σύρματα σχηματίζουν τμήματα και είναι είτε συγκολλημένα  στη βάση ή κολλημένα με κόλλα. Όταν το σχέδιο ολοκληρωθεί , τα τμήματα γεμίζονται με την έτοιμη μάζα διαφορετικών χρωμάτων.

• Σκαφτό Σμάλτο

Σκαφτά είναι εκείνα στα οποία έχει τοποθετηθεί σε μικρά βαθουλώματα που σχηματίζουν το σχέδιο.

• Σμάλτο καμπύλης επιφάνειας

Όλες οι άλλες τεχνικές σμάλτου εφαρμόζονται σε επίπεδες ή ελαφρώς κυρτές επιφάνειες , ενώ το σμάλτο καμπύλης επιφάνειας εφαρμόζεται σε τρισδιάστατα σχήματα.

Τα πρώτα ευρήματα με σμάλτο

Σμάλτο και κόσμημα . Από τα παλαιότερα κομμάτια σε σμάλτου που έχουν ανακαλυφθεί, βρέθηκαν το 1952 στην Κύπρο στη θέση Κουκλιά. Είναι έξη χάλκινα δαχτυλίδια που έχουν επικάλυψη σμάλτο cloisonnéé. Χρονολογούνται στον 14ο αιώνα π.Χ., και έχουν κατασκευαστεί πιθανά από εξόριστους  μυκηναϊκούς  τεχνίτες  οι οποίοι γνώριζαν αυτή την τεχνική. Η Αίγυπτος  πιθανά να είναι η πατρίδα της τεχνικής του σμάλτου, και της επεξεργασίας του γυαλιού γενικότερα.

Όταν ο Καίσαρας κατέλαβε την Βρετανία το 43 μ.Χ. βρήκε σκεύη διακοσμημένα με κόκκινο και μπλε σμάλτο κατασκευασμένα από τους Κέλτες που κατοικούσαν ήδη εκεί. Στο Βυζάντιο  επίσης γνώριζαν αυτή την τεχνική, απ’ όπου μεταφέρθηκε στην Κίνα από τον Δρόμο του Μεταξιού. Στην Κίνα εξελίχθηκε σε τέχνη υψηλού επιπέδου. Το αποκορύφωμα των τεχνικών του σμάλτου ανέπτυξαν οι Γάλλοι τεχνίτες μετά το 1300μ.Χ. Εξέλιξαν τις προϋπάρχουσες τεχνικές cloisonnéé και champleve και ανέπτυξαν καινούργιες, το plique a jour και grisaille. Το σύνολο συμπληρώνουν δύο ακόμη τεχνικές η Freestyle και η Raku.

Πηγή : Η τέχνη του σμάλτου Νατάσσας  Παπαδημητρίου- jewelpedia-metallostudio- Διπλωματική εργασία Μπαρδάνη Ιωάννα